Dünyanın yeni gündemi: Maymun çiçeği virüsü! Uzman isim tek tek anlattı

Maymun çiçeği virüsü dünyanın gündeminde. İngiltere’de görülen ve dün ABD’de ilk vakanın bildirildiği maymun çiçeği virüsüne uzman isimden ilk yorum geldi. Virolog Semih Tareen maymun çiçeği virüsüyle ilgili açıklama yaptı.

İngiltere’de maymun çiçeği virüsü vakaları 9’a yükseldi. İspanya ve Portekiz’de de maymun çiçeği virüsü vakalarına karşı alarma geçildi. Virüsün ABD ve Kanada’da da tespit edildiği açıklandı. Herkes maymun çiçeği virüsü ile ilgili gelişmeleri merak ediyor. ABD’de yaşayan virolog Semih Tareen maymun çiçeği virüsüyle ilgili sosyal medyadan açıklama yaptı. Tareen’in açıklamaları şöyle:

Maymun çiçeği (monkeypox) virüsü sorularınızı cevaplayayım (konferansta olduğum için vaktim kısıtlı olduğu için çok detay veremiyorum). Aşılar sayesinde çiçek virüsü 1970’lerin sonunda yok edilmişti. Çiçek aşılaması kalkınca 1980’ler ve sonrasında monkeypox vakaları arttı.

1980’LERDE GÖRÜLÜYOR

Vakalar 1980’lerden beri orta veya batı Afrika kıtasında görülüyor (ve yöresel olarak 2 farklı monkeypox türü doğmuş). İsimde sanıldığı gibiaslında maymunlardan değil, kemirgenlerden insanlara zoonos olarak geçiyor (belli tür sincaplar, sıçanlar vb).

YAKIN TEMASLA GEÇİYOR

Zoonos olarak insanlara defalarca geçtiği biliniyor (ilk insan monkeypox vakası 70’lerde görüldü). Çiçek aşısı olmuş olanlarda vakalar çok daha az (ha ha vay be aşılar işe yarıyormuş demek ki!) İnsana geçtikten sonra insandan insana yayılım için yakın temas gerekiyor. Bu yüzden insanlar arasında yakın temas, cinsel ilişki, vücut sıvıları, oluşan lezyondaki akıntılar, bununla beraber öksürük ve hapşırma ile bulaşabiliyor. Mukus yüzeyine geçebiliyor (göz, ağız vb). İnsanlar arası bulaşma riski ama insan çiçek virüsünden daha az.

2003’TE GÖRÜLDÜ

Afrika dışında salgınlar görüldü: 2003 senesinde ABD’de monkeypox salgını birkaç kişide görüldü. Salgın sebebi Afrika’dan getirilen hayvanlardan dolayı idi. 2021 senesinde ABD’de yeni monkeypox vakası görüldü, sebebi Nijerya’dan seyahat. Şimdi duyduğunuz vakalar da farklı veya yeni bir durum değil: Nijerya’dan birisi monkeypox kapıp İngiltere’ye getirmiş ve oradan birkaç kişiye yayılmış. şimdiki toplam 36+ vakanın birbiriyle tam alakası henüz belli değil. Ama yayılım şekline bakıldığında büyük ihtimalle cinsel yayılım tahmin ediliyor.

21 GÜN KULUÇKA

İnsanlarda kuluçka süresi 21 gün sürebildiği için ve bu sürede de bulaşıcı olabildiği için virüsün yayılımı gerçekleşebiliyor.

Semptomlar: ateş, kırıklık, baş ağrısı, lenf bezi şişmesi, ufak tefek lezyonlar (görsel). Bunlar normalde kendikendine geçebiliyor. Bazı durumlarda tüm vücuda çiçek hastalığı gibi yayılabiliyor. Ender durumlarda iç organlarda benzer lezyonlar ve beyin iltihabına sebep olabilir. En son belirttiğim ciddi semptomlar monkeypox ile çok ender, ama bu ciddi vakalarda malesef ölüm olabiliyor (monkeypoxtan ölen toplam insan sayısı çok az).

YENİ PANDEMİ OLABİLİR Mİ?

Bu monkeypox yeni bir pandemi olabilir mi? Bu ihtimal az çünkü virüsün insanlar arasında bulaşma ihtimali insan çiçek virüsüne göre daha az. (1980’lerden beri insanlarda monkeypox oluyor ve salgınlara rağmen global sorun olmadı). Ama yine de virüsün yayılımını engellemek önemli çünkü evrim bir gerçek ve seçilim baskısı altında zoonotik virüsler insana adapte olup daha kolay yayılım özelliği kazanabilir

TEDAVİSİ NASIL?

Tedavi olarak: antiviral ilaçlar veya virüse karşı immünoglobin antikor tedavisi var ama bunlar yaygın olarak kullanılmıyor çünkü vakaların çoğu kendi kendine geçiyor. Önlem olarak da çiçek aşısı olanlar nispeten korumalı zaten (su çiçeği ile karıştırmayın, o tamamen farklı bir virüs). 2019 senesinde FDA monkeypox aşısı onaylandı fakat genel olarak verilmiyor monkeypox riski az olduğu için (daha çok askelere veya sağlık çalışanlarına verilir)