Türkiye uzun zamandır dış politikada zorlu ilişkiler yaşıyor. Komşularla yaşanan gerginlikler hem iç hem de dış siyasete damga vuruyor. Fakat yaşanan gerginliklerde yavaş yavaş normale dönüş söz konusu. Ermenistan ile başlayan süreç bu hafta içinde Suriye ve İsrail’e doğru gelişti. Peki dış politikada neler değişiyor, son durum ne?
Türkiye dış politikası uzun zamandır son günlerin en ‘barışçıl’ anlarını yaşıyor. Ermenistan ile başlayan normalleşme sürecini İsrail takip etti. Suriye ile ilgili olarak da peş peşe açıklamalar geldi. Gelin hep birlikte bu üç ülkeyle başlayan yeni sürece bakalım.
Ermenistan ile normalleşme süreci ocak ayında başlamıştı. Kırmızı çizgi olan Azerbaycan’ın haklarını savunarak devam eden süreçte 5.toplantı yapılacak. Eylül ayında iki ülkenin tekrar bir araya gelmesi bekleniyor. Geçtiğimiz haftalarda TRT ortak yayınında konuşan Cumhurbaşkanı Erdoğan, Ermenistan ile normalleşme sürecine vurgu yaptı ve kararlı olduklarını dile getirdi. Cumhurbaşkanı Erdoğan canlı yayında yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullanmıştı:
Başbakan Paşinyan’la her iki ülkenin dini bayramlarıyla telefon görüşmesi gerçekleştirdik. Türkiye-Ermenistan arasında normalleşme sürecini konuştuk. Baştan itibaren bizim çizgimiz Azerbaycan’dı. Bu konu yoluna girince biz kapılarımızı açarız. Paşinyan’ın bölgesel barış ve işbirliği açısından bizimle benzer düşünceleri paylaşmasından memnun olduk. Artık söylemin ötesinde somut adımlar atmasını bekliyoruz. Biz Ermenistan’la normalleşme konusunda ciddiyiz, kararlıyız. Türkiye’de bu gün 100 binin üzerinde Ermeni var. Bizim vatandaşımız olan Ermeniler var, bir de vatandaş olmaya namzet olan Ermeniler var. Bu bizim yaklaşımımızı gösteriyor. Azerbaycan ile eşgüdüm içinde Ermenistan’la olan yaklaşımı geliştiriyoruz, bunu hep söyledik, söylemeye devam edeceğiz.
SÜREÇ NASIL BAŞLADI, 5.TOPLANTI NE ZAMAN?
İki ülke arasındaki normalleşme görüşmelerinin ilki, 14 Ocak’ta Moskova’da gerçekleşmişti. Bu görüşmede, Ermenistan ile Türkiye arasında 2020’de sona eren uçuşların yeniden başlamasına karar verilmiş ve şubatta karşılıklı uçuşlar başlamıştı.
Özel Temsilciler, ikinci görüşmeyi 24 Şubat’ta, üçüncü görüşmeyi 3 Mayıs’ta Viyana’da yapmıştı. Bu süreçte Ermenistan Dışişleri Bakanı Ararat Mirzoyan, 11-13 Mart’ta Antalya’da düzenlenen Antalya Diplomasi Forumu’na katılmıştı.
4’üncü görüşme de 1 Temmuz’da Viyana’da yapılmıştı. Görüşmeye, Türkiye ve Ermenistan Normalleşme Süreci Özel Temsilcileri Büyükelçi Serdar Kılıç ve Ermenistan Meclis Başkan Yardımcısı Ruben Rubinyan katılmıştı. Dışişleri kaynakları 5.görüşmenin eylül ayında yapılacağını bildirdi.
İLK ERMENİ KAYMAKAM ATANDI
Öte yandan Türkiye Ermeni toplumundan Berk Acar, Denizli’nin Babadağ ilçesine kaymakam olarak atandı. Bu atama Türkiye tarihinde bir ilk…
İSRAİL
12 yıl önce Mavi Marmara olayıyla bozulan İsrail-Türkiye ilişkileri son dönemde ivme kazanırken, İsrail basını, iki ülkenin yakın zamanda bir açıklama yaparak, ‘ilişkilerin tam anlamıyla normale döndüğünü ilan edeceğini’ açıklamıştı. İsrail Başbakanı Yair Lapid’den bugün beklenen açıklama geldi. İsrail Başbakanı Yair Lapid’in ofisinden yapılan açıklamada, İsrail ve Türkiye’nin tam diplomatik ilişkileri yeniden kurmaya karar verdiklerini ve ilişkilerde istikrarlı bir iyileşmenin ardından karşılıklı olarak büyükelçiliklerin yeniden açılacağı ve büyükelçilerin atanacağı belirtildi.
Açıklamada, “İlişkilerin iyileştirilmesi, iki halk arasındaki bağların derinleşmesine, ekonomik, ticari ve kültürel bağların genişletilmesine ve bölgesel istikrarın güçlendirilmesine katkıda bulunacaktır.” ifadeleri kullanıldı.
TÜRKİYE’DEN AÇIKLAMA
Konuyla ilgili Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da açıklama yaptı. Çavuşoğlu, yeniden Tel Aviv’e büyükelçi atama kararı aldıklarını doğruladı. Çavuşoğlu, “Yeni hükümet göreve geldikten sonra İsrailde diyalog süreci başlamıştı. Sonuçta ilişkilerin normalleşmesi konusunda atacağımız adımlar içinde büyükelçileri atamak da vardı. Büyükelçilerin atanması konusunda çalışmaları başlattık diye açıklama yapmıştık. İsrailden de olumlu adım geldi. Türkiye olarak İsrail’e büyükelçi atama kararı aldık. Hayırlısı olsun. Bundan sonra isimlerin belirlenmesi süreci başlıyor.” dedi.
HERZOG İLE NORMALLEŞME SÜRECİ
İsrail’de yeni hükümetin kurulması ve Isaac Herzog’un Cumhurbaşkanı seçilmesiyle İsrail’le bir diyalog süreci başlamıştı. Büyükelçi atama kararının açıklamasının ardından Herzog yaptığı açıklamada, “Türkiye ile tam diplomatik ilişkilerin yenilenmesini takdir ediyorum. Geçtiğimiz yıl öncülük ettiğimiz ve daha fazla ekonomik ilişkileri, karşılıklı turizmi ve İsrail ve Türk halkları arasındaki dostluğu teşvik edecek önemli bir gelişme.” ifadelerini kullandı.
SURİYE
Suriye ile 2011 yılında yaşanan gerilimin ardından ilişkiler tamamen kopmuştu. Suriye’de başlayan savaşın ardından şekillenen ilişkilerle ilgili peş peşe açıklamalar yapıldı. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun 5 gün önce yaptığı Suriye açıklaması gündeme adeta bomba gibi düşmüştü. Uzun zamandır Rus yetkililerin ‘Sizi rejimle görüştürelim’ dediklerini aktaran Çavuşoğlu, “Cumhurbaşkanımız da istihbaratların görüşmelerinin faydalı olacağını söylemişti. Daha sonra kesinti oldu, şimdi tekrar başladı” açıklamasında bulunmuştu. Çavuşoğlu yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullanmıştı: Şimdi tekrar başladı. Sonuçta bu istihbaratlar arasındaki görüşmede birçok önemli konular gündeme geliyor. Benim Bağlantısızlar Toplantısı’nda, Belgrad’da ayaküstü diğer bakanlarla sohbet ederken Suriye Dışişleri Bakanıyla da ayaküstü kısa bir sohbetim oldu. O toplantı marjında, yemekten önce. Sonuçta orada da biraz önce söylediğim, bu ülkenin tek çıkar yolunun siyasi uzlaşı olduğunu… Teröristlerin temizlenmesi lazım. Kim olursa olsun, adı ne olursa olsun ama diğer taraftan muhalif olan Suriyelilerle rejim arasında bir barışın olması gerektiğini, Türkiye olarak da böyle bir durumda buna destek olabileceğimizi de söyledik. YPG/PKK’nın tek amacı Suriye’yi bölmek. Suriye’nin bölünmesini engellemek için Suriye’de güçlü bir yönetimin olması lazım, topraklarının her köşesine hakim olabilecek bir irade ancak birlik ve beraberlikle olur. Hep bunu söylüyoruz. Kendilerine de o zaman, bu özel bir görüşme değil, ayaküstü bir sohbet olmuştu. Onun dışında herhangi bir temas olmadı.
Çavuşoğlu’nun normalleşme açıklamasının ardından Suriye’den tepki çeken görüntüler gelmişti. Özgür Suriye Ordusu’nun kontrolündeki başta Azez ve Cerablus olmak üzere çeşitli bölgelerde, Türkiye karşıtı eylemlerde bulunmuşlardı.
DEVLET BAHÇELİ’DEN SURİYE AÇIKLAMASI
Cumhur İttifakı ortaklarından MHP lideri Devlet Bahçeli’den de Suriye açıklaması geldi. Bahçeli, “Türkiye’nin Suriye konusunda attığı adımlar değerli ve isabetlidir” açıklamasında bulundu.
AK PARTİ’DEN AÇIKLAMA
Külünk, Türkiye-Suriye ilişkilerinin 2011 Haziran’ından öncesine dönmesini istediklerini söyledi. Metin Külünk, “Temenni ederiz ki Türkiye ve Suriye ilişkileri 2011 Haziran’ından öncesine dönsün” dedi.
