Bilim insanları sıtma karşısında etkili bir aşı geliştirme umuduyla sivrisinekleri şırınga olarak kullandı.
ABD’deki Seattle Çocuk Araştırma Enstitüsü, Ulusal Sağlık Enstitüleri ve diğer saygın kurumlardan araştırmacılar, önceki haftalarda yürüttükleri deneyde genetiği değiştirilmiş parazitler taşıyan sivrisineklerin gönüllüleri sokmasına izin verdi.
Deneyde 200 sivrisineğin içine konduğu ufak karton kaplar kullanıldı. Katılımcılar sivrisineklerin çıkmasını engelleyen ağla örtülü bu kapların üzerine kollarını koydu ve böceklerin onları sokmasını bekledi.
Araştırmadaki 26 katılımcı arasında yer alan Carolina Reid, “Kolumun tamamı şişti ve kabardı” diye konuştu:
Ailem gülüyordu, ‘Neden buna maruz kalıyorsun?’ diye soruyordu.
Reid, deneye önce 4 bin 100 dolarlık ödeme için kaydolduğunu ama sonrasında bilime faydalı olduğu için memnun hissettiğini söylüyor (Carolina Reid)
Araştırmacıların bu deneyi yapmaktaki amacı genetiği değiştirilmiş bir parazitin sıtmaya karşı etkili bir aşı sağlayıp sağlamayacağını görmekti.
Ekip, sivrisineklere Latince adı Plasmodium falciparum olan parazitleri bulaştırdı. Ancak bunu yapmadan önce parazitlerin hastalığa neden olmasını önlemek için CRISPR teknolojisiyle bunların genetiğini düzenledi.
Buradaki temel mantık, vücudun bu zayıflamış parazitleri tanıması ve onlara karşı antikor üretmesini sağlamaktı. Böylelikle gerçek bir parazitle karşılaştığında vücudun yine antikor üreterek mücadele etmesini sağlamayı hedeflediler.
Science Translational Medicine adlı hakemli bilimsel dergide yayımlanan bulgular, yöntemin yüzde 50 oranında etkili olduğunu ortaya koydu.
Araştırma ekibinden Dr. Sean Murphy, bu yaklaşımın gelecekte dünyanın ilk sıtma aşısı olan RTS,S’den önemli ölçüde daha etkili bir aşıyı ortaya çıkarabileceğine inanıyor.
Dünya Sağlık Örgütü’nden geçen yıl onay alan bu aşı yalnızca yüzde 30 ila 40’lık bir etkinlik oranına sahip.
Öte yandan araştırmacıların asıl hedefi sivrisinekleri doğaya salarak milyonlarca insanı aşılamak değil. Zira deneyde sivrisinekler yalnızca işleri kolaylaştırdıkları için kullanıldı.
Şırınga formunda enjekte edilecek bir parazit içeriği hazırlamak deneylerin ilk aşaması için fazla maliyetliydi ve çok zaman alacaktı.
Parazitler sivrisineklerin içinde olgunlaştığı için araştırmacılar deneyin ilk kısmında doğrudan hayvanları kullanmaya karar verdi.
İleri klinik denemeler başarıya ulaşırsa formül şırıngayla enjekte edilecek şekilde dönüştürülecek.
Derleyen: Çağla Üren
